Unieważnienie ślubu kościelnego

W naszej świadomości utarło się potoczne określenie „rozwód kościelny”, ale według prawa kanonicznego nie istnieje taki twór jak rozwód. Język kanoniczny mówi o „unieważnieniu małżeństwa kościelnego”, czyli w potocznym języku właśnie „rozwód kościelny”. Unieważnienie małżeństwa kościelnego zwykle jawi się jako niedostępne, kosztowne i długotrwałe postępowanie. Może wynikać to z tego, że Kościół postrzega instytucje małżeństwa jako nierozerwalną więź, którą przypieczętowano przed samym Bogiem. Tym samym wielu z nas sądzi, że otrzymanie rozwodu kościelnego graniczy z cudem – tym na miarę cudu galilejskiego. Ważne są jednak przyczyny rozpadu małżeńskiego, dzięki którym uzyskamy wspomniany rozwód.

Jakie przyczyny powodują rozwód kościelny?

Prawo kanoniczne wyróżnia kilka przyczyn na podstawie, których można orzec unieważnienie małżeństwa kościelnego. Można wyodrębnić, tzw. przeszkody zrywające. W sumie jest ich 12, ale stosunkowo rzadko są one brane pod uwagę. Niemniej nie omieszkamy ich wymienić:

  1. Wiek,
  2. Węzeł małżeński,
  3. Niemoc płciowa,
  4. Święcenia,
  5. Ślub,
  6. Uprowadzenie,
  7. Różna religia,
  8. Występek,
  9. Pokrewieństwo,
  10. Powinowactwo,
  11. Przyzwoitość publiczna,
  12. Pokrewieństwo prawne.

Do wymienionych powodów należy, np. impotencja, która kryje się pod określeniem „niemoc płciowa”. Wedle wiary katolickiej, owocem małżeństwa powinno być potomstwo. Zatem niemożność współżycia seksualnego, z powodu np. zaburzeń psychicznych czy fizycznych, staje powodem do unieważnienia małżeństwa kościelnego.

Niezdolność konsensualna

Wyżej wymienione powody są jednak dość rzadko spotykane. Najczęstszą przyczyną wszczęcia postępowania o nieważności małżeństwa jest niezgodność konsensualna. Trudno podać jedną definicję tego pojęcia, gdyż jest ono dość złożone. Warto jednak przytoczyć trzy elementy, z których składa się niezgodność konsensualna, aby lepiej ją zrozumieć:

  • Wystąpienie choroby psychicznej czy ukrycie niedorozwoju umysłowego,
  • Brak trzeźwej i krytycznej oceny rzeczywistości, co jest konsekwencją pojawienia się psychozy bądź patologii osobowości, np. psychopatii. Do tej grupy zaliczymy również wszelkiego rodzaju uzależnienia, takie jak: alkoholizm, narkomania i seksoholizm,
  • Niezdolność do podjęcia obowiązków małżeńskich w wyniku czynników psychoseksualnych – hiperlibidemia, homoseksualizm, transpłciowość.

Katalog „zaburzeń”, które mogą być wliczone do pojęcia niezgodności konsensualnej, jest otwarty, tym samym nie sposób wymienić wszystkich czynników. Niemniej w drodze postępowania powoływany jest biegły kościelny (psycholog, seksuolog), który przeprowadza skrupulatną diagnozę, pomocną w orzekaniu o tzw. rozwodzie kościelnym.

Wady zgody małżeńskiej

Kolejnym najczęstszym powodem rozwodu kościelnego są wady zgody małżeńskiej. Zaliczymy do nich brak wiedzy o istocie małżeństwa, co oznacza, że jeden z małżonków nie wie na czym polega instytucja małżeństwa. Oprócz tego w skład wad zgody małżeństwa wchodzą również błędy – błąd co do osoby, podstępne wprowadzenie w błąd czy pozorna zgoda małżeństwa.

Błąd co do osoby małżonka może stać się przyczyną umorzenia małżeństwa. Jeśli w trakcie zawarcia małżeństwa, małżonek nie jest osobą, za którą się podaje, może to być czynnik decydujący, o orzeczeniu rozpadu małżeństwa kościelnego. Podstępne wprowadzenie w błąd drugiej osoby, np. utajnienie bezpłodności, również staje się przyczyną rozwodu kościelnego. Jeśli jeden z małżonków wyraża zgodę na małżeństwo, ale wewnętrznie go nie chce, mamy do czynienia z pozorną zgodą, która również może być przyczyną do wszczęcia postępowania rozwodowego.

Ile kosztuje rozwód kościelny?

Za sprawą reformy papieża Franciszka z 2015 roku, możliwe jest przeprowadzenie rozwodu kościelnego w trybie przyspieszonym (nawet w ciągu kilku miesięcy). Należy zasięgnąć porady u adwokata kościelnego, który zdecyduje, czy dana sprawa może zostać przeprowadzona w trybie przyspieszonym. Następnie należy podjąć odpowiednie kroki, które pozwolą rozpocząć postępowanie.

Ile kosztuje unieważnienie małżeństwa kościelnego?

Unieważnienie małżeństwa kościelnego to zwykle wieloetapowe przedsięwzięcie. Dlatego też koszty rozkładają się na kilka części. Ceny wahają się od 1 000 do 8 000 zł. Wszystko jednak zależy od skomplikowania sprawy i właściwości sądowej.

Unieważnienie małżeństwa kościelnego jest osiągalne, jeśli wskazują na to odpowiednie powody. W sytuacji, gdy jeden z małżonków ukrył przed drugim, np. niepłodność bądź homoseksualizm, wtedy orzeczenie rozwodu jest jak najbardziej możliwe. Ceny unieważnienia małżeństwa kościelnego nie różnią się od cen postepowań cywilnych. Błędne przekonania niesłusznie funkcjonują w społeczeństwie, szkodząc tym, którzy chcą ubiegać się o rozwód kościelny.