Dziedziczenie a intercyza

Intercyza jest w zasadzie potocznym określeniem. W środowisku prawniczym zastosowanie ma termin małżeńskiej umowy majątkowej (w artykule będziemy jednak stosować obie formy, gdyż potoczne określenie jest mocno zakorzenione w świadomości społecznej). W najprostszym rozumieniu intercyza oznacza rozdzielność majątkową. Podpisanie małżeńskiej umowy majątkowej sprawia, że po zawarciu związku małżeńskiego, nie powstaje wspólnota majątkowa. Dodajmy, że wskutek intercyzy wspólnota ustawowa może zostać ograniczona bądź poszerzona. Małżeńską umowę majątkową sporządza się w formie aktu notarialnego.

Małżeńską umowę majątkową można sporządzić zarówno przed ślubem, jak i po nim. W sytuacji, gdy ma być ona sporządzona przed ślubem, należy podpisać ją najpóźniej przeddzień planowanej uroczystości.

Jak działa intercyza?

Zawarcie małżeństwa sprawia, że pomiędzy małżonkami, z mocy ustawy, powstaje wspólność majątkowa. Obejmuje ona dobra majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub jednego z nich. Te przedmioty majątkowe, które nie są objęte wspólnością ustawową zaliczają się do majątku osobistego. Wyszczególniamy następujące elementy majątku wspólnego:

• wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego, każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Należy w tym miejscu wyszczególnić również przedmioty należące do majątku osobistego małżonków:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę – chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego – chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Każdy z małżonków zachowuje majątek nabyty przed zawarciem małżeńskiej umowy majątkowej, jak i ten nabyty później.

Intercyza a dziedziczenie

Odpowiedź jest w sumie dość prosta, bowiem małżeńska umowa majątkowa nie ma wpływu na prawo dziedziczenia.

W sytuacjach spadkowych zawsze bierze się pod uwagę testament. Jeśli jednak osoba zmarła nie sporządziła takiego dokumentu, to dochodzi do dziedziczenia ustawowego – dochodzi do niego zawsze w sytuacji, gdy spadkodawca nie wyznaczył spadkobiercy.

Według dziedziczenia ustawowego to dzieci oraz małżonek mają pierwszeństwo do spadku. Dziedziczą oni oczywiście spadek w równych częściach. Intercyza nie ma wpływu na ten proces dziedziczenia. Niemniej małżeńska umowa majątkowa może mieć wpływ na wielkość spadku.

Warto również dodać, że w przypadku dzieci z poprzedniego małżeństwa działa podobna zasada. Mają one prawo do majątku, lecz jego wielkość może być inna za sprawą intercyzy.

Wyrównanie dóbr

Po ustaniu rozdzielności małżonek, który ma mniejszy dorobek, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa, ale tylko gdy istnieje rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Należy zaznaczyć, że każdy z małżonków ma prawo żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków.

W przypadku śmierci jednego z małżonków wyrównanie dorobków następuje między małżonkiem a spadkobiercami. Ci drudzy mogą wnioskować o zmniejszenie obowiązku wyrównania dorobku wyłącznie w sytuacji, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód, albo o orzeczenie separacji.

Intercyza zwana dokładnie małżeńską umową majątkową staje się ostatnimi czasy dość popularna wśród małżeństw. Jako że kwestie dziedziczenia i spadku budzą często skrajne emocje, to wiele osób zastanawia się, jak intercyza ma się do kwestii dziedziczenia. Odpowiedź jest prosta: intercyza nie wpływa na prawo dziedziczenia. Za jej sprawą w niektórych przypadkach może zmienić się wielkość majątku.